امام خمینی(ره)در موارد متعدد بر این نکته  تاکید فرموده اند که حماسه عاشورا و حضرت سیدالشهداء باعث تجدید حیات اسلام شده و اسلام را حفظ کرده اند. البته حراست و حفاظت از اسلام صرفاً در اصل پیداش حماسه عاشورا نیست،بلکه فرهنگ عاشورا باعث حفظ اسلام از سال 61 هجری قمری تا کنون نیز شده است. به عبارت دیگر قیام ابی عبدالله الحسین(ع)هم اسلام را در آن زمان نجات داد و هم باعث شد زمینه ای فراهم شود تا اسلام در طول تاریخ ، به تعبیر امام خمینی(ره) بیمه شود.

مبحث دوم:حماسه عاشورا، الگوی نهضت های انقلابی در طول تاریخ

بی شک تمامی نهضت های انقلا ب اسلامی و شیعی در طول تاریخ،هر کدام به نحوی از نهضت عاشورا الهام گرفته اند و سرمشق و الگوی حرکت خویش را در مبارزه با ستمگران هر زمان، حماسه عاشورا را قرار داده اند. در اینجا ابتدا به جنبش هایی که در دوران حکومت بنی امیه رخ داده اند اشاره کرده، آنگاه به دیگر نهضت های حسینی در طول تاریخ خواهیم پرداخت.

نهضت های متأثر از حماسه حسینی در دوران بنی امیه

همانگونهکه قبلاً اشاره شد نهضت عاشورا باعث دمیده شدن روح انقلابی جدیدی در کالبد مکتب شد به گونه ای عواطف مذهبی بسیاری از مردم رابیدار کرد و اکثر مردم را آماده انقلاب کرده بود و لذا به محض آنکه توده ها رهبری پیدا می کردند علیه حکومت بنی امیه دست به انقلاب می زدند و شعار اکثر انقلابیون،خونخواهی امام حسین(ع) بود. در اینجا به 6 حرکت انقلابی که در دوران حکومت بنی امیه صورت گرفت و از نهضت عاشورا متأثر بود اشاره ای مختصر می نماییم.

1-انقلاب توابین

این انقلاب در کوفه برپا گردید و واکنش مستقیم شهادت امام حسین (ع) بود و انگیزه آن احساس گناه وندامت کوفیان به خاطر یاری نکردن امام حسین(ع) علی رغم دعوت کتبی آن حضرت بود. هر چند حدود 16000 نفرداوطلب  شرکت در این انقلاب بودند اما عملاً فقط حدود سه هزار نفر از توابین در نبرد با سپاهیان سی هزار نفری شام در عین الورده قهرمانانه جنگیدند.رهبران این نهضت عبارت بودند از:سلیمان بن صرد الخزاعی، المسیب بن نجبه الفزاری، عبدالله بن سعد بن نوفیل الازدی، عبدالله بن وال التیمی و رعافه بن شداد الجبلی. اینان در صف مقدم فعالیت شیعیان کوفه بوده اند که فرماندهی توابین را بر عهده داشته و یکی پس از دیگری به شهادت رسیدند. به هر حال کوفیان می خواستند ننگی که رتککب شده بودند با انتقام از قاتلان امام حسین(ع) بشویند.این واقعه در سال 65 هجری قمری روی داد.

2-انقلاب مدینه

 این انقلاب شورشی علیه حکومت ستمکاری بنی امیه بود. حدود هزار نفر از اهالی مدینه علیه امویان شوریدند و عامل یزید رااز مدینه راندند. البته این انقلاب از سوی سپاهیان شام با نهایت وحشیگری سرکوب گردید.

3-قیام مختار ثقفی

این حرکت در سال 66 هجری قمری در عراق به خونخواهی امام حسین(ع) و انتقام از قاتلان آن حضرت صورت گرفت و در یک روز فقط دویست و هشتاد تن از آنان را به قتل رسانید. اکثر مسؤولان و دست اندرکاران اصلی در واقعه عاشورا را گردن زد و سر عبیدالله بن زیاد فرمانده سپاه کوفه و طراح اصلی جنگ کربلا را برای امام زین العابدین(ع) فرستاد.

4-انقلاب مطرف بن مغیره

این انقلاب در سال77 هجری قمری، علیه حجاج بن یوسف انجام شد و سرانجام به خلع عبدالملک بن مروان از خلافت منجر شد.

5-انقلاب ابن اشعث

عبدالرحمن محمد بن اشعث در سال 81 هجری قمری بر حجاج شورید.این شورش تا سال 83 هجری قمری به طول انجامید. هر چند ابن اشعث در ابتدا پیروزیهای نظامی به دست آورد اما بعداً حجاج به کمک ارتش شام بر او غلبه کرد.

6- انقلاب زید بن علی بن حسین

قیام خونین زید بن علی بن حسین و یاران او در سال 122 هجری قمری در کوفه انجام شد که البته از سوی سپاهیان شام به شدت سرکوب گردید.

لابته حرکتها و نهضت های دیگری نیز در این دوره صورت گرفته است که ما فقط تعدادی از آنها را نام بردیم. حتی پیروزی بنی عباس بر حکومت بنی امیه را نیز باید به دلیل خشم توده های مردم از جنایات بنی امیه و به خصوص در واقعه عاشورا تحلیل کرد که بنی عباس توانستند تا حدودی برای خود پایگاه مردمی دست وپا نمایند.

جنبش ها و قیامهای حسینی دیگر در طول تاریخ

راه حق هرگز فراموش شدنی نبوده ونیست و مشعل فروزان نبرد حق و باطل با الهام از نهضت عاشورا در طول تاریخ همواره برافروخته بوده است. آن روزی که امام حسین (ع) پیامش را در صحنه کربلا ثبت می کرد فوراً روی صفح? دلهای مسلمانان حک ش به گونه ای که هرگز محو شدنی نیست . در اینجا به منظور پرهیز از اطاله کلا ، صرفاً به نام برخی نهضت ها متأثر از روح حرکت امام حسین (ع) اشاره می شود:

نهضت علویان، قِام زیدیان ، جنبش فاطمیان ، نهضت سادات حروفیه ، آل بویه ، نهضت اخوان الصفاء ، قیام سربداران و... یا جنبش های یک صد ساله اخیر همچون جنبش تحریم تنباکو ، نهضت مشروطیت ایران ، نهضت جنگل ، قیام شیخ محمد خیابانی ، نهضت تنگستانی ها و دشتستانی ها ، قیام علمای اصفهانی ها و ده ها جنبش دیگر که همگی متأثر از نهضت عاشورا بوده اند.

منبع: کلمه طیبه شماره 10 _بهمن 1383

توسط اندیشه شیعی